Σάββατο 21 Δεκεμβρίου 2013

Κάλαντα στο χωριό τον παλιό καιρό.






 όξα εν υψίστοις Θεώ και επί γης ειρήνη.




Μελωδικός και ελπιδοφόρος ακούεται αυτές τις μέρες ο αγγελικός ύμνος και, σμίγοντας με το μήνυμα των ανθρώπων "καλήν ημέραν, άρχοντες, αν είναι ορισμός σας, Χριστού τη Θεία Γέννηση να πω στ΄  αρχόντικό σας...", δίνει το μέτρο της χαράς και της Θείας ευφροσύνης που επικρατούν σε Γη και Ουρανό για το μεγάλο γεγονός της ενανθρωπήσεως του Λόγου του Θεού.
Ο ύμνος των αγγέλων και το μήνυμα των φτωχών και απλοϊκών ποιμένων της Βηθλεέμ επαναλαμβάνονται κάθε χρόνο και θ΄ ακούγονται όσο ζει -και θα ζει για πάντα- εδώ κάτω στη Γη η βασιλεία των Ουρανών. Γιατί, αν ο Χριστός γεννήθηκε μια φορά στη φάτνη της Βηθλεέμ, κάθε χρόνο ξαναγεννιέται σε κάθε ψυχή που με την αγνότητα και την καλοσύνη της ζητάει εναγώνια τη συνάντησή της με Εκείνον. Κι ίσως για το λόγο αυτό τα κάλαντα αποτελούν για μας την ωραιότερη από τις παιδικές μας αναμνήσεις.


**

Από πολλές μέρες νωρίτερα, σχεδόν από τις πρώτες της Σαρακοστής, αρχίζουν οι προετοιμασίες. Να γίνει η προμήθεια της "τζιουμπανίκας", για να χτυπάει την πόρτα και να σείεται συθέμελα το σπίτι. Να ετοιμαστεί έπειτα ο τουρβάς και νά΄ναι κι αυτός γερός, νά΄χει και σχοινί τριχένιο, για να σηκώνει το βάρος με τα φιλοδωρήματα, καλούδια και λιχουδιές περιζήτητες. Κι τι δεν ετοιμάζουν οι καλές νοικοκυρές.  Και του πουλιού το γάλα, που λέει ο λόγος. Κουλούρες αφράτες και ολόασπρες ζυμωμένες με καθάριο αλεύρι, κάστανα, καρύδια, πορτοκάλια και τόσα άλλα.  
Συγκεντρωνόμασταν στην πλατεία του χωριού μας όλα τα παιδιά. Και τι παιδιά τότε!  Κάπου δυο εκατοντάδες, σχολαροπαίδια και λίγο μεγαλύτερα. Σήμερα έμεινε τραγικός μάρτυρας μιας παλιάς εποχής, η επιγραφή: "Διτάξιον Μεικτόν Δημοτικόν Σχολείον Κορυφής"
Μαζευόμασταν, λοιπόν, όλα τα παιδιά στην πλατεία του χωριού και "εν χορώ" αναφωνούσαμε "Κόοολιντααα"
Κι έπαιρναν τον απόηχο τα γύρω φαράγγια και τον έκαναν τραγούδι και τον έφερναν ως πέρα στα βουνά της Πίνδου.  Κάθε αναφώνηση συνοδευόταν από δυνατά χτυπήματα της καμπάνας του σχολείου.  Και σαν να μην έφτανε αυτό, βγάζαμε από την αποθήκη της Εκκλησίας το σήμαντρο -κειμήλιο από τα χρόνια της μακραίωνης σκλαβιάς- το κρεμούσαμε στον πλάτανο και δος του νταγκ, νταγκ,ντουγκ. [...] 

  **

Η λέξη "κάλαντα" προέρχεται από τη λατινική λέξη CALENDAE, με την οποία οι Ρωμαίοι ονόμαζαν την αρχή κάθε μήνα.  Αλλά και η λέξη  CALENDAE προέρχεται από την ελληνική λέξη καλώ, γιατί ο Ποντίφηκας της Ρώμης, στην αρχή κάθε έτους, καλούσε στο Καπιτώλιο το λαό και του ανήγγελλε την αλλαγή του έτους.  Στη Βυζαντινή εποχή, στην Κωνσταντινούπολη, όμιλος πολιτών, για να εκδηλώσουν τη χαρά τους για τις γιορτές των Χριστουγέννων, γύριζαν τη νύχτα στους δρόμους, χτυπούσαν τις πόρτες και τραγουδούσαν και ξυπνούσαν τους πολίτες.  Κανένας όμως δε θύμωνε, ακόμα κι αυτός ο Αυτοκράτορας, γιατί "οι ημέρες το καλούσαν".

**

Τη νύχτα της παραμονής των Χριστουγέννων όλα είναι έτοιμα. Τα παιδιά ξεκινούν όλα μαζί για το πανηγύρι.  Αρχίζουν από τον κάτω μαχαλά και περνώντας απ΄ όλα τα σπίτια γυρίζουν στο χωριό. αλήν ημέραν, άρχοντες, αν είναι ορισμός σας, Χριστού τη Θεία Γέννηση να πω στ΄ αρχόντικό σας...". Αγγελικό και γλυκόηχο ακούγεται το τραγούδι, σπάζοντας την παγωνιά της χειμωνιάτικης νύχτας και ντάκα-ντούκου, ντάκα-ντούκου στην πόρτα του σπιτιού και "κόλιντα μπάμπου, κόλιντα κι μένα, μπάμπου, κ΄ λούρα κι αν δε με δώσεις κ΄ λούρα, δος μου τη θυγατέρα σ΄..." 

Χαμογελαστή και πρόσχαρη η νοικοκυρά ανοίγει την πόρτα κι ένα ορμητικό μελίσσι από παιδόκοσμο μπαίνει στο σπίτι.  Ένα από τα μεγαλύτερα παιδιά, συνήθως ο πιο καταφερντζής, θα ξεχωρίσει και θα τρέξει στο τζάκι. Θα ανακατέψει τη χόβολη με τις ευχές: Άιντε και του χρόνου, να ζήσετε, με αρνιά και κατσίκια, καλά δεξίματα και καλά συχαρίκια, οι ανύπαντροι στις χαρές τους, κι άλλες ανάλογες με τους πόθους της οικογένειας.  Η προνοητική νοικοκυρά από βραδύς είχε φροντίσει να καίει συνέχεια η φωτιά. Έτσι σαν έρθει ο νεογέννητος Χριστούλης θα βρει να ζεσταθεί. Κι ο "ξεζιαρωστής" παίρνει το φιλοδώρημα, μεγαλύτερο απ΄ ό,τι θα πάρει καθένα από τ΄ άλλα παιδιά, που συγκεντρωμένα στη σάλα τραγουδούν: "Για βάλι το χεράκι σου στουν αργυρό σου τζέπη, να βγάλεις χίλια δύο φλουριά να δωσ' στα παλικάρια". Φεύγοντας ευχαριστούν.  "Έχιτι γεια, νοικοκυραίοι, κι τώρα κι του χρόνου, ιμείς τραγούδια κι χαρές κι ου Θεός μέρις κι χρόνια".

Επειδή όμως το κάθε σπίτι έχει τους δικούς του πόθους, τους δικούς του καημούς και τα δικά του μεράκια, τα παιδιά θα πουν κι ένα ανάλογο τραγούδι. Στο σπίτι του ξενιτεμένου θα τραγουδήσουν: "Ξενιτεμένου μου πουλί κι παραπονεμένου, η ξενιτιά σε χαίριτι κι εγώ 'χω τον καημό σου".
Όπου υπάρχει παλικάρι της παντρειάς θα πουν: "Σαν κίνηση ου νιούτσικους να πάει ν΄ αρραβουνιάσει, βάνει τουν ήλιου πρόσουπου κι του φεγγάρι στήθους", ενώ στο σπίτι που έχει κόρη ανύπαντρη θα τραγουδήσουν: "Ιδώ είνι κόρη για παντρειά, κόρη για αρραβώνα, την τάζουνε του βασιλιά, την τάζουνε του ρήγα. - Δε θέλου γω του βασιλιά, δε θέλου γω του ρήγα, μόν΄ θέλου τζουμπανόπουλο να παίζει τη φλογέρα".


Αλοίμονο αν η νοικοκυρά δεν ανοίξει την πόρτα, δε δεχτεί και δεν κεράσει τα παιδιά.  Θ΄ ακούσει τόσα πειράγματα για τον αφέντη της...  Αντίθετα, πολύ εγκάρδιες είναι οι ευχαριστίες για τους γενναιόδωρους: "Σ΄ αυτό του σπίτι του ψηλό πέτρα να μη ραΐσει κι ου νοικοκύρης του σπιτιού χίλια χρόνια να ζήσει..."

Κατάκοπα, αλλά με ακτινοβόλα την ικανοποίηση για το πλούσιο περιεχόμενο του τουρβά και της σακκούλας με τα κέρματα, μα πιο πολύ για τη συμμετοχή τους στο πανηγύρι αυτό της χαράς, επιστρέφουν στο σπίτι τους,  Το χωριό έχει παραδοθεί πάλι στης νύχτας τη σιωπή, για να ξυπνήσει το πρωί με το χτύπημα της καμπάνας, που με τη σειρά της ψάλλει κι αυτή τώρα
"Δόξα εν υψίστοις Θεώ και επί γης ειρήνη, εν ανθρώποις ευδοκία". 


Λαζ.  Παπαϊωάνου
Η ΖΩΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ -1244-20 Δεκεμβρίου 2007





Ελπίζω να σας αρέσει και η ανάλογη κατασκευή μου!
Καληνύχτα σας!
Δέσποινα





2 σχόλια:

  1. ΥΠΑΡΧΕΙ ΝΟΜΙΖΕΙΣ ΤΕΤΟΙΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ;;;;
    Αφού Ο,ΤΙ φτιάχνεις είναι παράδειγμα προς μίμηση,έμπνευσης,εκτέλεσης και μοναδικής δημιουργίας!
    Νάσαι καλά Δεσποινάκι, σου εύχομαι αξέχαστα Χριστούγεννα!!!
    Φιλάκια γιορτινά

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...